Review article | Open Access
Acta Natura et Scientia 2025, Vol. 6(2) 236-247
pp. 236 - 247 | DOI: https://doi.org/10.61326/actanatsci.v6i2.429
Publish Date: December 12, 2025 | Single/Total View: 0/0 | Single/Total Download: 0/0
Abstract
Bu çalışma, kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer (KBRN) eğitimlerinde ortaya çıkan insan hatalarının nedenlerini çok katmanlı bir sistem yaklaşımıyla incelemekte ve bu hataların eğitimsel süreçlere entegrasyonunu sağlayan bütünleşik bir değerlendirme modeli önermektedir. Çalışma aynı zamanda KBRN eğitimlerinde sıkça karşılaşılan ekipman kullanım hatalarının yalnızca teknik eksikliklerden değil, bilişsel yük, ergonomik kısıtlar, çevresel faktörler ve karar verme süreçlerindeki karmaşadan kaynaklandığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, insan faktörleri kuramlarını, ergonomik analiz yaklaşımlarını ve operasyonel risk yönetimi ilkelerini birleştirerek hataların kök nedenlerini açıklamaya odaklanmıştır. Kuramsal çerçeve çok katmanlı bariyer mantığına dayanan Swiss Cheese modeli, hata sınıflandırma sistematiği sunan HFACS ve insan–ekipman–çevre etkileşimini irdeleyen SHELL modelinin sentezine dayanmaktadır. Bu üç modelin bütüncül olarak uygulanması, KBRN eğitimlerinde güvenlik kültürünün geliştirilmesine, senaryo temelli öğrenme yöntemlerinin etkinliğinin artırılmasına ve kişisel koruyucu ekipman kullanımında ergonomik optimizasyonun sağlanmasına katkı sunmaktadır. Çalışma insan hatası kuramlarını KBRN eğitimleri bağlamına uyarlayan disiplinler arası bir entegrasyon modeli önermesiyle diğer çalışmalardan öne çıkmaktadır. Elde edilen sonuçlar, model temelli eğitim tasarımının karar destek araçları ve standardize edilmiş iş akışlarıyla bütünleştirildiğinde operasyonel güvenliğin ölçülebilir biçimde güçlendiğini göstermektedir.
Keywords: KBRN eğitimi, İnsan faktörleri, Hata analizi, Ergonomi, Risk yönetimi, Karar destek sistemleri
APA 7th edition
Ozkan, A., & Cobanoglu, A. (2025). KBRN Eğitimlerinde Kritik Ekipman Kullanım Hataları ve Operasyonel Risklerin Yönetimi: Entegre Bir Yaklaşım. Acta Natura et Scientia, 6(2), 236-247. https://doi.org/10.61326/actanatsci.v6i2.429
Harvard
Ozkan, A. and Cobanoglu, A. (2025). KBRN Eğitimlerinde Kritik Ekipman Kullanım Hataları ve Operasyonel Risklerin Yönetimi: Entegre Bir Yaklaşım. Acta Natura et Scientia, 6(2), pp. 236-247.
Chicago 16th edition
Ozkan, Abdullah and Ali Cobanoglu (2025). "KBRN Eğitimlerinde Kritik Ekipman Kullanım Hataları ve Operasyonel Risklerin Yönetimi: Entegre Bir Yaklaşım". Acta Natura et Scientia 6 (2):236-247. https://doi.org/10.61326/actanatsci.v6i2.429